Przewlekła choroba nerek (PChN) prowadzi do rozwoju wielu niekorzystnych zmian w układzie sercowo-naczyniowym oraz w tkance kostnej, zwiększając śmiertelność pacjentów. Jedną z przyczyn tych zaburzeń jest hiperfosfatemia. Bardzo kluczową rolę w leczeniu tej przypadłości oprócz wdrożenia farmakoterapii, odgrywa dietoterapia skupiająca się na ograniczeniu spożycia fosforanów.
Hiperfosfatemia jest bardzo często spotykana w przebiegu przewlekłej choroby nerek (PchN). Występować też może u chorych, którzy są żywieni pozajelitowo- ma to związek ze zbyt dużą podażą fosforanów w diecie.
Przyczynami hiperfosfatemii są także: niewydolność nerek, niedoczynność przytarczyc, kwasica oddechowa/mleczanowa/cukrzycowa, akromegalia, białaczka, chłoniak, zatrucie witaminą D3.
Hiperfosfatemia objawia się odkładaniem soli wapniowo-fosforanowych w spojówkach (tzw. zespół czerwonych oczu). Może też dawać widoczne objawy na skórze (świąd), oraz przyspieszać rozwój miażdżycy.
W przeciągu ostatnich kilkunastu lat, z większą dokładnością zaczęto badać wpływ coraz częściej stosowanych w przemyśle spożywczym dodatków fosforanowych na poziom stężenia fosforanów w surowicy.
W praktyce dietetycznej pomocną staje się piramida spożycia fosforu, która jest łatwym w odczytaniu, graficznym narzędziem dopełniającym edukację żywieniową pacjentów z PChN.
Główne zalecenia żywieniowe pomagające obniżyć zawartość fosforu w diecie:
- Chorzy powinni stosować dietę łatwostrawną z ograniczeniem białka. W celu ograniczenia błonnika w diecie i nie drażnienie termicznie i mechanicznie układu trawiennego, należy spożywać posiłki w temperaturze pokojowej. Produkty pszenne, drobne kasze i makarony. Warzywa i owoce powinny być obrane ze skóry, duszone/gotowane na parze lub zmiksowane na mus, przecier. Zapotrzebowanie na białko jest ustalane na podstawie stopnia niewydolności nerek.
- Na ogół zaleca się pacjentom między innymi ograniczenie serów żółtych, topionych, orzechów, konserw mięsnych, słodkich napojów gazowanych typu cola, produktów wysokoprzetworzonych.
- Białko jaja jest niezwykle bogatym źródłem białka o wysokiej wartości biologicznej i ma jeden z najniższych wskaźników stosunku fosforu do białka.
- Warto również zwrócić uwagę, że gotowanie na przykład mięsa obniża zawartość fosforu przy jednoczesnym zachowaniu zawartości pełnowartościowego białka.
- Jeżeli chcemy jeszcze bardziej zmniejszyć zawartość fosforu, należy mięso moczyć w zimnej wodzie godzinę przed gotowaniem. Na zawartość fosforu w mięsie mają również wpływ czas gotowania, użyta woda oraz porcja mięsa. Mięso ma niższy stosunek fosforu do białka po ugotowaniu w tak zwanej miękkiej wodzie.
- Zawartość fosforu w próbce mięsa pokrojonego w plastry i gotowanego przez 30 minut jest prawie o połowę niższa od zawartości fosforu w większym, niepokrojonym kawałku mięsa gotowanym przez 10 minut.
- Najważniejszym zaleceniem w diecie niskofosforanowej jest unikanie spożywania produktów zawierających dodatki fosforanowe, gdyż zwiększają one zawartość fosforu w diecie średnio o 60%.
Źródło:
Małgorzata Kaczkan i wsp.:Realizacja założeń diety niskofosforanowej a ukryte źródła fosforu. Forum Nefrologiczne 2018, tom 11, nr 1, 15–23
 | Autor: mgr Donata Krawczyk Przeczytaj kolejne artykuły naszego eksperta |